بررسی روش تفسیری کشف الاسرار میبدی

پس از بیان کلیات و ذکر ساختار روش پژوهی اثر، در فصل نخست که در دو فصل احوال و آثار میبدی نگارش یافته است، ابتدا به بیان زندگانی، نسب و خاندان میبدی ـ که آگاهی های چندانی نیز از آن در دسترس نیست ـ پرداختیم و به مناسبت تاثیرپذیری میبدی از اندیشه و شخصیت خواجه عبدالله انصاری، اشاره ای به سرگذشت و سیر تفکرات خواجه شد. ادامه این فصل به بررسی آثار میبدی گذشت و نُسَخ کشف الاسرار و شیوه نگارش آن معرفی و گزارشی از کتاب اربعین و وجه انتساب کتاب الفصول به میبدی ارائه شد. در فصل دوم به جهت رویکرد ذوقی و اشاری میبدی در نوبت ثالثه که عمده اشتهار کشف الاسرار نیز به همین سبب است کوشیده شد تا مبانی فهم قرآن بر اساس شیوه میبدی در مواجهه با تفسیر و تأویل و نیز روش تفسیر باطنی مبتنی بر نگاهداشت ظواهر قرآن، بررسی شود و از این رو ضمن ارائه نظرگاه میبدی در خصوص تفسیر، تأویل و اشاره و تفاوت آن ها با یکدیگر جهت نمونه برخی از اقوال اشاری میبدی و دیگر مشایخ صوفیه که مهم ترین آن ها خواجه عبدالله انصاری است، ذکر شد. در بخش سوم، که عمدتاً به تحلیل تفسیر نوبت ثانیه کشف الاسرار پرداخته شد، سراسر این تفسیر از جوانب گوناگون و اشتمال آن بر مباحثی مانند: ادبیات عرب، علوم قرآنی، نقل روایات، مباحث فقهی و معارف اعتقادی تجزیه و تحلیل شد و ضمن استخراج آراء و نظریات میبدی به بررسی و احیاناً نقد آن مبتنی بر فضای حاکم علمی آن عصر و مبانی علمی و تفسیری پرداخته شد تا فارغ از تمامی ستایش هائی که از میبدی و تفسیر وی شده است با سنجه های تفسیرشناختی و علوم قرآنی، روش تفسیری و فضای عقیدتی و معارف موجود در این تفسیر را به تصویر کشیده و یادآور فزونی و کاستی های آن شویم.